1
Monday feels like an odd shoe
its other chewed by the dog tied at the gate.
The sun always rises through the open backdoor
and pours into the house like birdfeed along the street.
Men returning from the pebble beach
walking with their hands held behind them
on their way to nowhere
look like crosshairs on a gun
their spit still bitter with coffee
dandruff scattered along their collars;
to draw them you would have to hold your breath.
For weeks now there hasn‘t been a single drop of rain. The thin
stream dwindles, sickly, syphilitic.
A child skipping school
sneaks away from his mother.
He is nine and still adds and subtracts on fingers
blackened by fresh walnuts
counting the years to his conscription.
He draws a large dusty circle in the dirt
that looks like a piece of blighted flesh
where a tumour had just been removed.
2
Like salmon, ready to mate,
swimming upstream from the sea
to the river‘s estuary
the wedding guests step backward in time
and beg the landlady to return their flesh:
'Mine is bright white…'
'Mine is soft, with a burn from a hot iron on my forearm…'
'Mine smells of sage, like a canvas bag…'
'Mine is magical, you can wear it inside out…'
'Give me anything – it doesn‘t matter!'
Here comes Mustafa, the drunkard,
with his head stuck to his body‘s right side.
He is Monday‘s Saint, guilty of everything,
absorbing everyone‘s sins
like a swab of alcohol-dabbed cotton
pressed to a wound.
3
Before sleep the world returns whole beneath eyelids
like an army full of pride, gathered under the Arc de Triomphe,
the loot of war behind them.
The nightly rite of fucking
that shredded music
sufficient to hide
the motive for which we woke up this morning
and, even more so, the motive to wake up tomorrow.
The lamp turns off for the last time
and blood continues on its small circular route.
4
When my grandma came here as a bride
with nothing more than her good name
the house was empty but for the hanging weapons.
There was so little here she had to build a whole town
just to find a pair of shoulders for a head.
She began by planting an apricot tree in front of the house
and later another, so that the two were
like hands cupped to a face
to warm it.
Then children dripped from her
as rain from a tin awning.
Those who fell on soft ground were forgotten.
Those on cement
managed to survive.
To this day
they still stand petrified in a black and white photograph
in woollen suits with oily unevenly cut hair
looking uncomfortable
looking as if their lives were borrowed from elsewhere.
5
Broken toys were my playthings:
zebras, wind-up Chinese dolls, ice-cream carts
given to me as New Year‘s presents by my father.
But none was worth keeping whole.
They looked like cakes whose icing had been
licked off by a naughty child
until I broke them, cracked and probed their insides, the tiny
gears, the batteries,
not aware then that I was rehearsing
my understanding of freedom.
When I first looked at a real painting
I took a few steps backward instinctively
on my heels
finding the precise place
where I could explore its depth.
It was different with people:
I built them up,
loved them, but stopped short of loving them fully.
None were as tall as the blue ceiling.
As in an unfinished house, there seemed to be a plastic sheet
above them instead of a roof
at the beginning of the rainy autumn of my understanding.
6
Here is the honest man, the just man,
his face a picnic blanket
shaken of crumbs.
His kind never remains unemployed.
He asks, 'Does anyone have a nail to drive into
the hole in my chest?'
My great-grandfather was like that,
and so was my grandfather and my father.
Maybe if I were a son I would have been the same,
staring up at a worthless father
(What a shame! I‘d say).
'How far should I go?' the son would ask only once.
'Until you lose sight of yourself.'
It might have been a dream,
because his family tree was struck down by
a bolt of lightning
before the succulent scent of burnt sugar emanating from the Katsura
spread over the village.
7
The smell of roots in the air, and the rain falling
like bees returning to their hive, all at once.
It‘s a tradition in my family to distinguish happy rain from
melancholy rain
conceived above hilltops during summer.
I listen with one ear, waiting as if for the moment one recognises
that a stranger‘s voice
is indeed one‘s own voice.
My uncle asks for a 'fazzoletto' to wipe his glasses.
He has used that word since the time he went to Florence
to have his pneumonia cured – a time he remembers
as fondly as a honeymoon.
With my report card in his hand
veins throb at his temples – a matter of life or death.
He is the one to determine
whether I will be a brick for a wall
or a stone for a barn.
The hand that he hits with
is an instruction manual read only once
although the furrows on his palm – the limits of his destiny –
never leave scars on me.
'To hell with it! Bring me un fazzoletto!'
8
'If you have dark skin
your smile is exquisite,
neither incomplete nor flashing rotten teeth.'
F. knows this. She mourns for her son.
Early in the morning she opens the window
lights the kerosene stove
with a piece of crumpled telegram still in her hand
sweeps the yard, feeds the chickens, cooks for ten,
fixes the chair with the sphinx‘s arms
opposite the door.
And each day
with the claws of a hawk she fights against
disorder
begging for form and discipline
like the square plots of a field of wheat
guiding the part of herself that flies mercilessly
in a straight line
never landing.
She accepts greetings with her eyes
and pathways open before her
like the Sabbath among other days,
dedicated to gratitude and prayer.
9
Medio tutissmus ibis, the middle is the safest ground.
The embroidered tablecloth in the middle of the table.
The table in the middle of the carpet.
The carpet in the middle of the room.
The room in the middle of the house.
The house in the middle of the block.
The block in the middle of the town.
The town in the middle of the map.
The map in the middle of the blackboard.
The blackboard in the middle of nowhere.
Lola is an angel. Her forehead hasn‘t grown since she was eight,
her centre of gravity unchanged. And she likes edges, corners,
although she always finds herself
in the middle of the bus
where people rush toward the doors at either end.
My neighbours never went to school
nor have they heard of aesthetics
and hardly ever have they read anything
about the Earth‘s axes, symmetry, or absolute truth.
But instinctively they let themselves drift toward the middle
like a man laying his head on a woman‘s lap,
a woman who, with a pair of scissors
will make him more vulnerable than ever
before the day is done.
10
Preparing for winter
isn‘t tradition, but instinct. We hurl our spare anxieties
like precious cargo from a shipwreck.
Taedium vitae is a time zone
that no longer exists.
The smell of boiled beans separates us
from our neighbours, a dream above the stove
separates us from our ancestors.
There isn‘t a middleman
between me and my talents.
The wind preaches with the nasal voice of a false prophet.
Years somersault over frozen slopes
and we instinctively hide our heads between our knees.
Limits wither away. My body
more abstract than ever, is a country without an anthem,
a country, delirious and once near death, which I touch
like a mother touching her lips to the forehead of her child
with a high fever.
© translated by Henry Israeli
I.
E hëna është një këpucë teke;
me tjetrën, ndoshta po argëtohet qeni i lidhur tek porta.
Dielli del gjithmone nga një deriçkë
dhe derdhet si krundet nëpër rrugë- gjithsesi i panevojshëm.
Burrat që zbresin zallit
me trupin drejt, e duart të lidhura pas shpine
janë nisur për askund.
Ata ngjajnë me thepin e pushkës në vijën e shënjestrës;
duhet te mbash frymën për t’i fiksuar.
Pështyma e tyre akoma e hidhur nga kafeja
dhe mbi jakat e xhaketave- barriera zbokthi
apo flamuj të bardhë dorëzimi.
Javë të tëra pa rënë një pikë shi. Përroi i vetem digjet nga sifilisi.
Një fëmijë i përvidhet së ëmës; nuk do të shkojë në shkollë.
Është nëntë vjeç, dhe mbledh e zbret me gishtat e nxirë me arra të njoma
vitet që i kanë mbetur deri në rekrutim.
Përtej dhjetës, ai është i hutuar.
Vizaton rreth vetes nje rreth të madh në pluhur
si një copë lëkurë e shënuar
atje ku do të kryhet një heqje tumori..
II.
Si salmonët, lënë detin dhe i ngjiten grykëderdhjes se lumit
kur vjen koha e dyzimit,
- dasmorët, bëjne nje hap prapa në histori
ndërsa kthehen te nesërmen, me sytë përdhe, duke i kërkuar lëkurët,
të zonjës së shtëpisë:
“E imja eshte krejt e bardhë, me manikur ne thonj!”
“E imja është e butë, dhe ka nje damkë djegjeje hekuri në parakrah”
“E imja mban erë sherebel; pa kanavacë e pa astar!”
“E imja është e magjepsur; mund ta veshësh nga te dyja anet!”
“Më jep një çfarë të mundesh, pak rëndësi ka!”
Ja dhe Mustafai, pijaneci…,
me kokën e ngjitur në të djathtë të trupit.
Ai është shenjti i së hënës- fajtor për gjithçka
ndërsa përthith mallkimet e të tjerëve
si një copë pambuk e lagur me akool,
përmbi plagë.
III.
Para gjumit bota kthehet nën qepallë
si ushtria nën një hark triumfi, e ngopur në kotësinë e vet,
Në fund të kolonës-plaçka e luftës
-riti i përnatshëm i bashkimit trup me trup,
ajo muzikë rrecka-rrecka
që mjafton sa për të fshehur
motivin për të cilin u zgjuam sot në mëngjes
e aq më tepër, atë, për të cilin duhet të zgjohemi nesër.
Llamba shuhet për herë të fundit.
dhe gjaku iu rikthye qarkullimit te vogël.
IV.
Kur ime gjyshe erdhi nuse ketu,
shtëpia ishte bosh: vetëm armët varur e një emër të mirë.
Me kaq pak gjëra, asaj iu desh të ndërtonte një qytet
të gjejë nje palë shpatulla për një kokë.
E filloi duke mbjellë një kajsi para shtëpisë.
Dhe më tej një të dytë. Si një deadline,
apo si dora e vënë para fytyrës
që fryma të kthehej e ngrohtë mbrapsht.
Pastaj prej trupit te saj pikuan fëmijët
shiu nga tenda prej llamarine.
Ata që ranë në tokë të butë u harruan; të tjerët mbi çimento
ia dolën mbanë.
E ata që mbijetuan,
sot e kësaj dite janë ngurosur në një fotografi bardhë e zi
me kostumet prej stofi dhe shtegun e qartë të flokëve me brilantinë
të parehatshëm,
si brenda një jete të marrë hua.
V.
Lodrat e prishura ishin argëtimi im.
Zebra, karroca kineze e akullores me kurdisje,
që im atë m’i solli dhuratë për Vit të Ri,
asgjë nuk vlenin
ishin si torta me kremin e lëpirë fshehtas në kuzhinë
derisa diçka metalike u thyhej përbrenda
dhe hidheshin tej të panevojshme …
Atëherë ua hapja barqet, ingranazhet mikroskopikë, bateritë
pa e ditur se kisha bërë hapin tim të parë drejt të kuptuarit,
si liri nga funksioni.
Kur për herë të parë pashë një pikturë të vërtetë,
bëra disa hapa mbrapa, instiktivisht, me thembra,
po zgjidhja pikën e vdekjes,
nga ku mund të hyja në brendinë e gjërave.
Ndërsa me njerëzit ishte tjetër gjë,
ata i ndërtova vetë. Njerëzit i desha,
qëllimisht jo deri në fund. Asnjëri prej tyre
nuk preku tavanin e kaltër me kokë,
si shtëpitë e lëna në mes, me një plasmas në vend të çatisë
kur sapo ka filluar vjeshta e lagësht e të kuptuarit.
VI.
Ja, ku është ai burri i ndershëm, burri i drejtë,
me fytyrën e shkundur mirë nga thërrimet
si një shtroje pikniku.
Soji i tij nuk mbetet kurrë pa punë:
“Kam një vrimë të gatshme në gjoks,
a ka kush ndonje gozhdë për të ngulur?”
Të njejtën gjë ka bërë edhe stërgjyshi,
edhe gjyshi, babai..
Ndoshta të njëjtin zanat do të ketë edhe i biri, për analogji.
Ai që pikërisht tani, i ka ngulur sytë si diçkaje të pavlerë
(hapu dhe e futu!)
herët e vonë.
“Sa larg do të shkoj?”- e kishte pyetur një herë i biri
“Aq sa mos ta humbasësh veten nga sytë!”
Mund të kishte qenë një ëndërr, sepse pema e tij gjenealogjike
u dogj nga rrufeja
dhe një erë e mirë prej uluweah u përhap nëpër katund.
VII.
Kundërmim rrënjësh. Shirat kthehen në zgjoin e vet
si bletët, të gjithë njëherësh, pa hierarki. Është traditë.
E për të dalluar shirat e freskët nga ata melankolikë
të mbarsur mbi kodrina gjatë verës,
unë mbyll njërin vesh, njëlloj siç perceptohet identiteti.
Im ungj më kërkon një fazzoletto për të fshirë syzet,
e quan kështu, që prej kohës kur ishte për kurim nga
bronkopneumonia në Firence,
kohë për të cilën ai flet
si për muajin e mjaltit.
Ai tashmë ka dëftesën e notave të mia simestrale në dorë
gjaku i pulson në tëmtha; çështje për jetë e vdekje.
Varet prej tij
të përcaktojë
në jam një tullë për shtëpi
apo gur për një kullë bari.
Dhe ajo dorë që pritet të më godasë
është manual përdorimi që lexohet vetëm një herë
por, ulluqet në pëllëmbë, vijat e tij të fatit,
janë të vetmet që nuk do të më lënë shenjë.
Djalli e marrtë! Më sill një fazzoletto!
VIII.
Nëse ke një lëkurë të zezë,
Buzëqeshja jotë duhet të jetë e përkryer.
Ajo s’mund të jetë gjysmake dhe as me dhëmbët copë-copë.
F. e di këtë. Ajo mban zi për të birin,
Hap dritaren herët, ndez sobën me vajguri e me një copë telegram të spërdredhur,
pastron oborrin, ushqen pulat, gatuan sa për dhjetë vetë
fikson karrigen e saj me krahë sfinksi përballë derës
dhe si çdo ditë kapet si një skifter, fort me kthetra
pas rregullit
formës,
duke joshur si kuadratet në fushat me grurë
atë pjesë të saj, që fluturon pamëshirshëm në vijë të drejtë
dhe që nuk e prek tokën.
Ajo i merr përshëndetjet me sy.
Rruga i hapet nga të dyja krahët.
si e djela midis ditëve të javës, e caktuar për mirënjohje
dhe meditim.
IX.
Në mes je i shpëtuar- thoshnin latinët
Mbulesa e qëndisur në mesin e tryezës,
Tryeza në mesin e qilimit.
Qilimi në mesin e dhomës.
Dhoma në mesin e shtëpisë.
Shtëpia në mesin e bllokut.
Blloku në mesin e qytetit.
Qyteti në mesin e hartës.
Harta në mesin e dërrasës së zezë.
Dhe dërrasa e zezë.
Në mesin e hiçit.
Lola është një engjëll. Balli i saj nuk është rritur që kur ishte tetë vjeç,
për të ruajtur të njejtën qendër graviteti. Dhe ajo pëlqen skajet, qoshet
pavarësisht se veten e gjen gjithmonë në mes të një autobusi
kur njerëzit turren drejt hyrjes dhe daljes.
Fqinjët e mi janë njerëz të pashkollë,
nuk kanë dëgjuar asgjë për estetikën,
dhe zor se kanë lexuar gjë mbi boshtin, simetrinë dhe të vërtetën absolute.
Por, ata lëshohen instiktivisht drejt mesit
ashtu si koka e burrit lëshohet krejtësisht në prehrin e gruas,
që me një palë gërshërë, pabesisht, deri nesër
do ta bëjë atë më të prekshëm se kurrë.
X.
Përgatitjet për dimër nuk janë një zakon
por, shqisë. Flakim nga vetja, makthet tona të tëpërta,
si objektet nga një anije e ngecur në cektinë.
Taedium vitae* është ora lokale që nuk bën më punë
Përderisa vetëm një erë fasulesh të ziera na ndan nga fqinjët.
Dhe nga parardhësit, një ëndërr sipër stufës.
Mes meje dhe fuqive të mia nuk ka asnjë ndërmjetës.
era predikon rreth e rrotull me zë hundor prej profeti te rremë.
Vitet përbrenda rrokullisen me kollotumba, pjerrësirës së ngrirë,
duke fshehur instiktivisht kokën midis gjunjëve.
Kufijtë rrudhen. Edhe pse më abstrakt se kurrë
trupi është atdheu im pa himn.
me të cilin prekem në kllapi, në kufijtë e ekzistencës
si buzët e nënës mbi ballin e fëmijës me temperaturë…
kur është fjala
për mbijetesë.
*taedum vitae- lat. mbingopje nga jeta
